UKRAYNA RUSYA BARIŞ SÜRECİ VE ABD

Bilindiği üzere 2022 yılının şubat ayında başlayan ve halen devam etmekte olan savaş sürecinde her iki taraf da derin kayıplar yaşadı. Ukrayna’nın Batı dünyası ile NATO bünyesinde bir araya gelme gayreti sonucu Rusya’nın geleceğe ilişkin olarak Batı bloğundan duyduğu güvenlik endişesi savaşın fitilini ateşlemiştir. Bu savaşın başlamasında Rusya’yı cesaretlendiren hususlardan diğer biri ise Kırım’ın Ukrayna’nın elinden alınması ve Rusya hegemonyasının bölgede hâkim kılınmasıdır. Nitekim bu durum Rusya’nın ezelden beri var olan sıcak denizlere inme gayretinin de önemli bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kırım’da Rusya hegemonyasının başlaması sonrasında Ukrayna’nın doğu bölgesinde çoğunlukta olan ve Rusça konuşan toplum üzerinden bölgenin egemenliğini ele geçirmek olası bir hedef haline gelmiştir. Nitekim Rusya bu konuda harekete geçerek savaşı başlatmıştır.

Peki barış süreci nasıl olacak? Bu süreçte her iki tarafı da tatmin edici sonuçlara nasıl ulaşılabilir? Kalıcı barışın tesisinde hangi ülke ya da ülkeler etkin rol oynamalıdır? Bu soruları Biden ve Trump dönemi olmak üzere iki ayrı kapsamda değerlendirmek önem arz etmektedir. Çünkü Ukrayna’nın savaşa devam etmesinde gerek askeri gerekse de siyasi bakımdan Biden ABD’sinin ve Avrupalı devletlerin önemli bir rolü söz konusudur. Ancak şuanki Trump ABD’si ise Rusya ile iyi ilişkiler kurma ve Ukrayna Rusya savaşında kalıcı barışın sağlanması hedefini gündeme getirmektedir. Tabiki şunu da unutmamak gerekir ki Trump ABD’sinin Rusya ile iyi ilişkiler kurma çabasının arkasında Çin ile rekabetin önemli bir etkisi söz konusudur. ABD yükselen bir güç olan Çin ile olan ticaret savaşlarında uzun vadede Rusya’yı yanına çekme amacı gütmektedir. Bu süreçte Türkiye’nin de etkisi ile kısmi ateşkesler gerçekleşse de Biden ABD’si ve Avrupalı devletler Rusya’yı Ukrayna üzerinden yıpratma politikası güttükleri için nihai barış gerçekleşmemiştir.

Trump ABD’si savaşı durdurma ve barışı sağlama parolası ile dünya kamuoyuna mesaj vermektedir. Trump ABD’si Ukrayna-Rusya savaşında ABD’nin bu süreçte yaptığı yardımların bir karşılığı ve savaşı durdurmanın şartı olarak Ukrayna’nın değerli madenlerini çıkarmayı teklif etmiştir. Bunun ne anlama geldiğinin farkında olan Zelenski ilk etapta bu antlaşmayı reddetse de sonrasında ABD desteğinin kesilmesi ve NATO’nun kapsayıcı gücünün sarsılarak Avrupa’da güvenlik endişelerinin başlaması Ukrayna’nın maden anlaşmasına olumlu bakmasında önemli bir rol oynamıştır. Kuşkusuz eğer bu savaş sona erecek ise burada yadsınamaz bir aktör olan ABD göz ardı edilmemelidir. Çünkü uluslararası arenada süper güç olarak yer edinen ABD’nin barışı sağlamada göz ardı edilmesi söz konusu olamaz. Ukrayna’nın bu barış sürecinden çok karlı çıkmayacağı açıktır. Bu süreç sonunda muhtemel olarak Rusya Ukrayna’nın Dombass bölgesinde egemenliğine devam ederken ABD ise Ukrayna madenlerini işleterek harcadığı paraları telafi etmiş olacaktır. Ancak Ukrayna bu duruma direnir mi yoksa boyun mu eğer bunu net bir antlaşma sağlanmadan ifade etmek yanlış olacaktır. Çünkü Ukrayna, madenler konusunda ABD’ye tavizler verse de toprak bütünlüğünün sağlanması açısından yıllardır mücadele ettiği topraklarının Rusya hegemonyasına geçip geçmemesi konusu belirsizliğini korumaktadır. Bu bağlamda Rusya’nın güvenlik endişelerinin giderilerek Ukrayna’nın doğusundan çekilmesi pek olası görünmemektedir. Nitekim Batı dünyasının açık bir şekilde Rusya karşıtlığı göz önünde iken Rusya’nın yıllardır verdiği mücadeleler sonucunda elde edilen kazanımlarını elini tersi ile itmesi beklenilemez. Öyleki Putin askeri üniforma giyerek Kursk bölgesindeki karargâh ziyareti dünyaya savaşın hala devam ettiği ve kalıcı barışın kısa vadede mümkün gözükmediği konusunda önemli bir mesaj vermiştir.