DÜZCE’NİN DÜNYACA ÜNLÜ ŞAMPİYON GÜREŞÇİLERİ

Düzce, yalnızca doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda kültürel mirası ve spor geçmişiyle de dikkat çeken bir yerleşim yeridir. Özellikle ata sporumuz olan güreş, Düzce’nin sosyal hayatında önemli bir yere sahiptir. XIX. yüzyıl sonlarında ve XX. yüzyıl başlarında gerçekleşen göç hareketleriyle birlikte Düzce’de güreş, yaygın bir halk eğlencesi ve spor disiplini hâline gelmiştir. Bu bağlamda, Düzce'nin yetiştirdiği önemli güreşçiler arasında yer alan Çolak İsmail, Nurettin Zafer ve Haydar Zafer gibi isimler, sadece bölgesel başarılarla sınırlı kalmamış, ulusal ve uluslararası düzeyde de adlarını duyurmuşlardır. Bu haftaki yazımızda ünü ülke sınırlarını aşan üç şampiyon güreşçiden bahsedelim istedik. Bu isimler: Çolak İsmail, Nurettin Zafer ve Haydar Zafer’dir.   Ata sporumuz olan güreş, Kafkas ve Balkan göçmenlerinin XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl başlarında Düzce kazasına göç etmeleriyle Düzcelilerin sosyal ve spor hayatında daha önemli hale geldi. Özelliklede yağlı güreşler gün geçtikçe büyüyen kazanın başlıca eğlencelerinden birisi oldu ve Düzce birçok güreş organizasyona ev sahipliği yapmaya başladı.  Düzce’de güreşler genelde Uzun Mustafa çayırında, Pırpır köyü merasında, Gümüşova Dedekoru çayırında yapılırdı. Buralarda yapılan yağlı ve karakucak güreşleri Düzceli güreşçiler için Kırkpınar öncesi antrenman niteliği taşırdı. Kırkpınar'da mücadele edecek olan pehlivanlar önce Düzce'deki sınavları geçer ve ardından Kırkpınar'da mücadele ederdi. Defalarca Kırkpınar başpehlivanlığını kazanmış Tekirdağlı Hüseyin, Çolak İsmail ve Ordulu Mustafa Kırkpınar'da mücadele eden Düzcelilerdir.  Düzce'deki güreş etkinliklerine örnek olarak 22 Mayıs 1949 Pazar günü Halkevi Başkanlığı’nın organizasyonuyla yapılan ve birçok pehlivanın katıldığı yağlı güreş organizasyonu örnek verilebilir. Bu müsabakanın galibi Mudanyalı Sabri'yi yenen, 1947-1948 Türkiye birincisi "Düzceli Çolak İsmail" olarak tanınan İsmail Atay’dır.   

            Düzce minder güreşlerinde de önemli başarılara imza atmış güreşçilere sahipti. Bu güreşçilerden ilki yukarıda adı geçen "Çolak İsmail" olup, yağlı güreşler haricinde minderde mücadele etmekteydi. 1918’de Düzce'nin Çakırlar Çiftlik Köyü'nde doğdu ve 1936’da güreşe başladı. 1938’de minder güreşlerinde millî takıma seçildi. 1946’tan itibaren de Kırkpınar başpehlivanlık güreşlerine katılmaya başladı. 

            İkincisi ise Düzce'nin Konuralp ilçesinin Aybaşı köyünde 1916’da doğan Nurettin Zafer'di. 93 harbi olarak adlandırılan 1877- 1878 yıllarında gerçekleşen Osmanlı-Rus savaşı sonrasında Kafkasya'dan Düzce'ye göç eden bir ailenin dokuz çocuğunun sekizincisi olarak dünyaya geldi. Babasının Çanakkale Savaşı'nda şehit düşmesinden dolayı yetim büyüdü. Güreşe, 15-16 yıllarında o dönemin en popüler sporu olan karakucak ve yağlı güreşle başladı. Bolu'da 1937’de düzenlenen bir yağlı güreş müsabakasında dönemin Kastamonu Valisi olan Mehmet Avni Doğan'ın dikkatini çekti. Vali Doğan tarafından Kastamonu'ya götürülen Nurettin Zafer Kastamonu Güreş Takımı kadrosuna alındı. Yeni takımıyla 1938’de Ankara'da düzenlenen Türkiye Şampiyonası'na katıldı. 66 kilonun ve Türkiye'nin yetiştirdiği dünyaca ünlü güreşçi Yaşar Doğu ile başa baş bir güreş çıkarınca tüm dikkatleri üzerinde topladı. Başarılı ve gelecek vaat eden bir güreşçi olmasından ötürü Ankara silah fabrikasında işe alındı. 62 kiloda Türkiye Güreş Millî Takımı'nın değişmez bir güreşçisi oldu. 1949 Avrupa Şampiyonası'nda Millî mayoyu giyen Zafer, 1.76 metre boyu ile kilosunda dünyanın en uzun boylu güreşçisiydi. 1949’da İstanbul'da düzenlenen Avrupa Serbest Güreş Şampiyonası'nda 1 numarayla başladığı güreşlerin ilk turunda Mısırlı Mahmud Ali Hasan'ı, ikinci turda Finli İlmari Ruikka'yı tuşla yendi. Üçüncü turda ise İsveçli rakibi Olle Anderberg'i sayı ile yendi. İranlı Hasan Sadiyan'ı yenmesine rağmen, juri Nurettin Zafer'in tuşla kaybettiğine hükmetti. Bu nedenle bronz madalyada kaldı. Onun yerine sayıyla mağlup ettiği İsveçli Olle Anderberg birincilik kürsüsüne çıktı. 1951 yılında Helsinki'de yapılan Dünya şampiyonasında millî mayoyu tekrar giydi.  İsveçli Henry Holmberg, Finli Ruika gibi iki yetişmiş güreşçiyi sayı, İranlı Mehdi Mugharabi ile Alman Ferdinan Schmitz'i tuşla yenerek 62 kiloda Dünya Şampiyonu oldu. Nurettin Zafer, uzun boyuna göre az olan kilosunun getirdiği dezavantajı mükemmel tekniği ile avantaja dönüştürmeyi başardı. Ayrıca "arap" ve "kilit" adı verilen yeni oyunlar geliştirmesi nedeniyle de en teknik güreşçilerden biri olarak gösterildi. 25 Haziran1991’de vefat eden Nurettin Zafer'in mezarı Düzce'deki aile kabristanında bulunmaktadır.  

            Dünyaca ünlü üçüncü güreşçi ise 1917’de dünyaya gelen Nurettin Zafer'in kardeşi Haydar Zafer'dir. Dokuz kardeşin en küçüğü olan Haydar Zafer doğduktan kısa bir süre sonra babası Çanakkale Savaşı'nda şehit düştü. Diğer kardeşlerine göre daha gürbüz ve güçlüydü. Bu özelliklerini fark eden ağabeyi Nurettin Zafer tarafından güreş sporuna yöneltildi. Yağlı güreşte yerel başarılar elde eden Haydar Zafer, 1940’da vatani görevini yapmak üzere askere gitti. Beş seneyi aşkın bir süre askerlik yaptı. 1945’de II. Dünya Savaşı sonrasında Düzce'ye döndü. Yine ağabeyi Nurettin Zafer tarafından Ankara'ya götürüldü. Ankara'da ağabeyinden minder güreşini öğrendi. Acı bir kuvvete sahip olan Haydar Zafer, ağabeyinin öğrettiği tekniklerle kısa sürede Millî Takımın 79 kilo güreşçisi oldu. Ankara'dan Kasımpaşa Güreş Kulübü'ne transfer oldu. Dünya Şampiyonası başarılarına bu kulüpte imza attı. Dünya Şampiyonu olduğu 1951 Helsinki Dünya Şampiyonası'nda ilk turda İranlı Gulam Reza Tahti ile güreşti. Efsanevi güreşçi Tahti'yi sayı ile yenmeyi başardı. İkinci turda Finlandiyalı Aorno Seppala'yı evinde mağlup etti. Finalde İsveçli Göte Ekström'ü de sayı ile yenerek ilk Dünya Şampiyonluğu ünvanını kazandı.1952 Helsinki Olimpiyatları'nda olimpiyat beşincisi oldu. 1955 Dünya Grekoromen Şampiyonası'nda da Millî formayı giydi. Aktif güreşçiliği bıraktıktan sonra uzun yıllar Haliç Güreş Kulübü'nde antrenörlük yaptı. Antrenörlük yıllarında ise Türk güreşine yeni isimler kazandırdı. 1994’de vefat eden Haydar Zafer Düzce'de bulunan aile kabristanlığına defnedildi.

Sonuç olarak, Düzce yalnızca doğal zenginlikleri ve tarihî birikimiyle değil, aynı zamanda yetiştirdiği sporcularla da Türkiye’nin kültürel ve sportif hafızasında önemli bir yer edinmiştir. Özellikle Çolak İsmail, Nurettin Zafer ve Haydar Zafer gibi isimler, hem Düzce’nin spor geçmişine ışık tutmuş hem de ulusal ve uluslararası güreş sahnesinde Türk güreşinin gurur kaynakları olmuşlardır. Bu değerli sporcular, yalnızca başarılarıyla değil, aynı zamanda karakterleri ve yetiştirdikleri yeni nesil güreşçilerle de unutulmaz izler bırakmışlardır. Düzce'nin bu üç ismi, hem yerel hafızada hem de Türk spor tarihinin sayfalarında yaşamaya devam etmektedir.