1957 ABANT DEPREMİ (1)

Düzce geniş bir çökme havzası içinde olup 1. derece deprem kuşağında bulunmaktadır. Düzce
havzası Kuzey Anadolu Fay Hattı ile bağımsız bir hat olan Düzce Fay Hattı’nın üzerinde bulunmaktadır.
Tarih boyunca Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın bu çevrede ki kesimi ile Düzce Fayı’nın üzerinde
gerçekleşen depremler Düzce’yi etkilemekte, büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır.
Cumhuriyet döneminde Düzce ve çevresini etkileyen ilk en şiddetli ve en yıkıcı deprem 01.02.1944
günü meydana geldi. 7.4 şiddetinde ki bu depremin merkez üssü Bolu’nun Gerede ilçesiydi. İkinci en
yıkıcı deprem ise bu hafta yazımızın konusu olan 26 Mayıs 1957 tarihinde gerçekleşen Abant
Depremi’dir.
24 Nisan 1957 tarihinde, saat 21.17'de merkez üssü Fethiye olan 6,2 şiddetinde bir deprem
meydana gelmişti. 25 saniye süren deprem Aydın, Isparta, Burdur, Ödemiş, Marmaris, Köyceğiz,
Rodos, Muğla, Kaş, Bodrum, Milas, Yatağan, Acıpayam, Finike, Nazilli, Denizli’de de hissedildi. Bu
sarsıntıdan yaklaşık 7 saat sonra, 25 Nisan sabahı saat 04.26'da yine aynı alanlarda etkili olan ikinci bir
deprem daha meydana geldi. 60 saniye süren depremin şiddeti 7,1 ölçüldü ve bu deprem can ve mal
kaybına neden oldu. 13 yıl önce büyük bir deprem yaşayan Bolu Vilâyeti halkı Bolu valisi Ahmet
Tekelioğlu önderliğinde Fethiyeli Depremzedelerin yaralarını sarmak için bir yardım komitesi kurmaya
karar verdiler. 8 Mayıs 1957 tarihinde Vali Ahmet Tekelioğlu başkanlığında, vilâyet makamında vilâyet
müftüsü, Cumhuriyet başsavcısı, Kızılay başkanı, Orman başmüdürü, Banka müdürleri, Topçu yarbayı,
Siyasi parti mensupları ve bazı davetliler ile bir toplantı yapıldı. Toplantıya katılanların fikirleri
doğrultusunda bir yardım komitesi kuruldu. Komitenin kararlarına göre Fethiyeli depremzedeler için
hamiyetli vatandaşlarımızdan makbuz karşılığında para toplanması, Vilâyet memurlarının ve
müstahdemlerinin maaşlarından yüzde bir oranında kesintiye gidilmesi, Banka müdürlerinin
bankalarda hesabı bulunan vatandaşlardan yardım talep etmeleri, Cuma namazından sonra camilerde
Fethiyeli depremzedeler için para toplanması gibi kararlar alındı.
Bolu ve Düzceliler Fethiyeli depremzedelerin yaralarını sarmaya çalışırken Fethiye
depreminden yaklaşık bir ay, 1944 depreminden de 13 yıl sonra yeniden büyük bir deprem felâketiyle
karşı karşıya kaldılar. Cumhuriyet devrinin Düzce’yi etkileyen ikinci büyük depremi 26 Mayıs 1957
tarihinde Pazar sabahı 8.35’de meydana geldi. 7.0 şiddetindeki depremin merkez üssünün Abant
olmasından ötürü depreme “Abant Depremi” adı verilmiştir. Depremden sonra can ve mal kaybının
daha da artmasına neden olan 4 büyük artçı şok gerçekleşti. Kandilli Rasathanesi'nden yapılan
açıklamaya göre bu artçı şoklar; saat 10.55'de 5 şiddetinde, saat 11.14'te 4 şiddetinde, saat 11.17'de
4.5 şiddetinde, saat 11.36'da da 6.5 şiddetinde gerçekleştiler. 27 Mayıs sabahı da Düzce’de saat 7.35
te 25 saniye süren şiddetli bir yer sarsıntısı daha oldu ve bu sarsıntıda 72 ev ciddi hasar gördü. Tehlike
arz eden 14 ev tahliye ettirilerek gerekli tedbirler alındı.
Yurdun geniş bir bölgesinde kendisini az veya çok şiddette hissettiren deprem daha çok hasarı
Bolu, Düzce ve Mudurnu’ya verdi. Deprem; Samsun, Merzifon, İnebolu, Zonguldak, İzmit, Edirne,
Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Kütahya, Eskişehir, Bilecik, Afyon, Antalya, Konya, Kırşehir, Kayseri,
Malatya, Sivas ve Adana’da da hissedildi. Kandilli Rasathanesi, Gönen ve Yenice’den Erzincan’a kadar
Karadeniz’e paralel olarak uzayan bir tektonik hattın bu sarsıntı ile tamamlandığını, 1939 yılında
Erzincan depremi ile başlayan bu hattaki zelzeleler devam ettiğini, yalnız Abant bölgesinde bir boşluk
kaldığını ve bu boşluğunda Abant depremi ile kapandığını bildirdi.

Ankara depremden çok kısa sürede haberdar oldu. Depremin gerçekleştiği gün olan 26 Mayıs
1957’de Başvekil Adnan Menderes’e deprem hakkında belli aralıklarla bilgi veriliyordu. Dâhiliye Vekili
Namık Gedik Başvekillikte bulunan Nöbetçi Komiser Ferit Arseven’le saat 11.45’te bir telefon
görüşmesi yaptı. Telefon görüşmesinde Başbakan Adnan Menderes’e iletilmesi için şu bilgileri verdi.
“Bolu Vilâyeti’nden alınan malumata göre zelzele dolayısıyla vilâyet merkezinde bazı binalar çatlamış
vaziyettedir. Seben’de ve ona bağlı bazı köylerde hasar mevcut olup şimdilik 2 ölü ve 24 yaralı olduğu
tespit edilmiştir. Ben beraberimde Jandarma Umum Komutanı, İller Ticaret Umum Müdürü ve Kızılay
İkinci Reisi Afyon Mebusu Rıza Çerkiz ile birlikte Bolu’ya hareket ediyorum. Mütememmim malumatı
oradan Adana’ya arz edeceğiz.” İstanbul’da bulunan Dâhiliye Vekili Namık Gedik Ankara ile yapılan
bu haberleşmeden sonra 20.00’da Jandarma Umum Kumandanı, Kızılay yardım ekibinden doktor ve
hemşireler ile birlikte yola çıktılar. Yanındaki heyet ile birlikte Bolu’ya gelen Namık Gedik Belediye
meydanında Bolululara hitaben şu konuşmayı yaptı:
“Bu sabah saat 8.30 sıralarında memleketimizin birçok vilâyetlerinde şiddetle hissedilen yer
sarsıntılarının en çok tahribat yapmış olduğu Bolu vilâyeti halkına hükümet adına geçmiş olsun.
Allah’tan hepimizi daima ağır daha büyük felâketlerden korumasını temenni ederim. Bolulular,
evvelce daha büyük zararlar gördüler. Bu defa az dahi olsa can kaybına uğrayan ailelerinize Dahiliye
Vekili olarak hükümet adına taziyatlarımızı buradan ifade ederim. Yer sarsıntıları bazı vatandaşları
can ve mal kaybına maruz bırakmaktadır. Fakat hükümet bu zararlarını en çabuk şekilde telafi için
beni vazifeli kılmıştır. Hepinizin maddi zararların telafisinden emin olarak sükûnet içinde bulunmanızı
ve bu gibi felâketlerden sizleri ve bütün memleketlerimizi mâsun bulundurmasını Cenab-ı Hak’tan
niyaz ve temenni ederim.”
Dâhiliye Vekili Namık Gedik, 26 Mayıs günü Milliyet Gazetesi Muhabiri Selami Savaş’a şu
açıklamalarda bulundu:
“Zelzelenin bilançosu insan kaybı bakımından bizim için daha üzücü olmuştur. Beklenmeyen
bu hadise sebebiyle 26 vatandaşımız yaralanmış 19 vatandaşımız da maalesef ölmüştür. Zelzelenin
tam bilançosu henüz tesbit edilmiş değildir. Yarın buraya gelecek heyetler durumu tespit edeceklerdir.
Zelzeleyi müteakip Ankara Kızılay Teşkilatı 1000 çadır, 2000 battaniye, 5000 ekmek ve ilaç
göndermiştir. Kocaeli, Sakarya ve İstanbul illeri de yardım ekipleri ile zelzele mıntıkasına gelmişlerdir.
Zarar en kısa zamanda telafi edilecektir.”
26 Mayıs 1957’de Saat 13.30’da İstanbul Emniyet Müdürü ile Başvekillik arasında bir telefon
görüşmesi daha gerçekleştirildi. İstanbul Emniyet Müdürlüğü tarafından bu görüşmede Bolu
Vilâyeti’nin Seben ve Mudurnu kazasında büyük hasarın olduğunu, 400’e evin oturulamayacak hale
geldiğini ve lüzumlu çadır ve barakaların teminine çalışıldığı bildirildi. Ayrıca İstanbul Emniyet Müdürü
Deprem günü Zonguldak’ta bulunan Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ında Bolu’ya hareket ettiğini
Başvekilliğe bildirdi.
Bu görüşmeden 10 dakika sonra 13.40’da Emniyet Umum Müdürlüğü Nöbetçi Komiseri Nihat
Bey ile Başvekillik arasında bir telefon görüşmesi yapıldı. Nihat Bey görüşme de Bolu’nun kazaları ile
irtibatın tesis edildiğini yalnız Seben’den henüz daha yeterli bilgi gelmediğini ve Seben’de hasarın
daha çok olduğunun tahmin edildiğini, Bolu Merkez, kaza ve köylerinde ölü adedinin 7’ye yükseldiğini
söyledi. Depremzedeler için de Nallıhan yolu ile Seben’e 200 çadır istendiğini ve bunun içinde

Kızılay’a talimat verildiğini, ayrıca Bolu Vilâyeti için çivi ve cam yardımı Ticaret Vekilliği’nden talep
edildiğini ifade etti. Değerli 81Düzce Haber okuyucuları bu hafta da bize ayrılan sütunun sonuna
geldik. Haftaya yazımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz…

Depremden sonra halkın ilk koştuğu yer fırınlar olmuştur. Yukarıda bir fırının önünde uzun bir kuyruk
görülmektedir (Cumhuriyet Gazetesi, 28 Mayıs 1957)

Depremde evlerini kaybeden felâketzedelerin yüzlerini Kızılay’ın yaptığı yardımlar güldürmüştür.
Yukarıdaki fotoğrafta felâketzedelere Kızılay tarafından yemek dağıtılmaktadır. (Cumhuriyet Gazetesi, 28 Mayıs
1957)