TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE DÜZCE’Yİ ETKİLEYEN BÜYÜK DEPREMLER (2)

Değerli 81Haber Düzce Gazetesi okurları, geçen hafta kaldığımız yerden Düzce’yi
etkileyen büyük depremlerden bahsetmeye devam edelim. 3 Temmuz 1668 tarihinde Kuzey
Anadolu Fay Hattı üzerinde Düzce, Bolu ve Kastamonu’yu etkileyen 8 şiddetinde büyük bir
deprem oldu. Bu depremin şiddetli artçı şokları 13 Eylül 1668’e kadar sürdü. Büyük zarara
yol açan bu depremde binlerce insan hayatını kaybetti. Sadece Bolu’da ve Düzce’de deprem
1.800 kişinin ölümüne neden oldu. 24 Mayıs 1719 da Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Doğu
Marmara kısmında 9 şiddetinde büyük bir deprem meydana geldi. Deprem; İstanbul, İzmit,
Yalova, Karamürsel ve Düzce’yi etkiledi. Bu depremde en çok etkilenen yerler İzmit ve
civarıdır. İzmit’in büyük bir bölümü yıkılmış ve 4.000’den fazla insan hayatını kaybetmiştir.
Bu depremde Düzce’de de birçok insan hayatını kaybetti. 1897 yılında merkez üssü Bilecik –
Osmaneli ve 1902’de de merkez üssü Bolu olan iki şiddetli depremde Düzce’de can ve mal
kaybı yaşandı.
1936 yılında Düzce, birer gün arayla merkez üssü Bolu olan üç deprem yaşadı.
Birincisi 05 Şubat 1936 günü saat 22.30’da batıdan doğuya, ikincisi 06 Şubat 1936 günü saat
05.30’da meydana geldi. Üçüncü sarsıntı 07 Şubat 1936 günü saat 04.30’da meydana geldi ve
5 saniye sürdü. Bu sarsıntılar da can kaybı yaşanmazken bazı binalarda hasar meydana geldi.
20 Aralık 1942 de merkez üssü Erbaa olan büyük bir deprem meydana geldi. Büyük oranda
can ve mal kaybının yaşandığı bu depremden Ordu, Kastamonu, Sinop, Tokat, Samsun ve
Çorum etkilendi. Erbaa’nın büyük bölümü yıkıldı. Bu depremi takip eden günlerde Kuzey
Anadolu Fay Hattı üzerinde bazı noktalarda da hafif sarsıntılı yeni depremler meydana geldi.
Bu depremlerden biri de 24 Aralık 1942 günü saat 02.45’de Düzce’de meydana geldi. 10
saniye süren bu depremde can ve mal kaybı yaşanmadı.
Cumhuriyet döneminde Düzce ve çevresini etkileyen ilk en şiddetli ve en yıkıcı
deprem 01 Şubat 1944 günü meydana geldi. 7.4 şiddetinde ki bu depremin merkez üssü
Bolu’nun Gerede ilçesiydi. Deprem sabah daha ortalık karanlık iken 06’yı 23 dakika 56
saniye geçe oldu. Yurdun önemli bir kısmında da hissedildi. Kandilli Rasathanesi’nin
verilerine göre de aynı gün akşam saatlerine kadar 22 irili ufaklı artçı sarsıntı meydana geldi.

O saatte uyanık olan görgü tanıkları korkunç bir uğultu ile beraber önce doğudan
batıya sonra da batıdan doğuya doğru şiddetli bir sarsılmanın olduğunu ardından, aşağıdan
yukarıya doğru itildiklerini ve bir kuvvetin onları döndürdüğünü söylemişlerdir. Gerede, Bolu
ve Düzce’deki deprem anında uyanık olan bazı kişiler de bu esnada bir ışık gördüklerini, uçak
sesi, gök gürlemesi, top seslerini andıran uğultular duyduklarını ve bu uğultuların sarsıntıya
dönüştüğü ifade etmişlerdir. Bu uğultunun Düzce’de yeraltından, Bolu’da yeraltından ve
güneyden, Gerede’de yeraltından ve kuzeyden geldiği hissedildi. İzmit’te ise şiddetli bir kar
fırtınası sürerken deprem oldu ve bu esnada gökyüzünde de şimşekler çaktı.
Yurdun geniş bir bölgesinde kendisini az veya çok şiddette hissettiren deprem daha
çok hasarı Ankara, Çankırı, Bolu ve Düzce’de yaptı. Depremin ilk günü telgraf ve telefon
hatlarının büyük bölümü zarar gördüğünden, bazı kaza ve köy yollarının yoğun kar
yağışından ötürü kapalı olduğundan hasar hakkında bilgi almak çok güç oldu. Köylerde de
zayiatın büyük olmasından şüphe eden Devlet bu yönde önlemler almaya başladı. Telefon
hatlarının zarar görmesi dolayısıyla Bolu ile de sağlıklı bir haberleşme temin edilemedi. Posta
idaresi, bozulan hatları süratle tamir etmeye çalıştı. Bolu, Düzce ve Gerede köylerine
mahallinden yardım heyetleri gönderilmeye çalışıldı. Depremin ilk günü Bolu’yla sağlıklı bir
iletişim kurulamadığı için bölgeden Ankara’ya birbiriyle çelişen haberler gitti. Bu nedenle
depremin ilk saatlerinde Düzce ve Bolu’dan doğru ve tutarlı bilgi öğrenmek pek mümkün
olamadı. Aynı gün Dâhiliye Vekâleti’nden(İç İşleri Bakanlığı) Başbakanlığa gönderilen bir
yazı da depremin verdiği hasar şu şekilde ifade edilmiştir: Ankara’nın Ayaş kazasının
köylerinde 687 ev, Kızılcahamam kazasının köylerinde 64 ev, Beypazarı kazasının köylerinde
988 ev yıkıldı veya hasara uğradı. Çankırı vilâyetinin Çerkeş kazası ile Ilgaz’ın Kurşunlu
nahiyesinde bina hasarının çok daha fazla ve özellikle Çerkeş kasabasının tamamen harap
olduğu kolordunun telsizle verdiği haberden öğrenildi. Bolu vilâyetinin Düzce kazasından ilk
başlarda alınan habere göre de Düzce merkezinde 5 ev, 10 dükkân yıkılmış olup sekiz köyden
alınan habere göre de 200 ev hasara uğramıştır. Mudurnu’dan gelen bilgilere göre de 200 ev
hasar görmüştür. Yine aynı belge de ilk gelen bilgilere göre insan kayıplarının sayısı şu
şekildedir: Ayaş’ta 21 ölü 3 yaralı, Kızılcahamam köylerinde 2 ölü 8 yaralı, Beypazarı
köylerinde 71 ölü 75 yaralı Bolu merkezinde 23 ölü 42 yaralı, Bolu köylerinde 120 ölü 300
yaralı, Düzce merkezinde 11 ölü 2 yaralı, Düzce köylerinde 55 ölü 16 yaralı, Gerede’de 100
ölü 200 yaralı, Ilgaz’ın Kurşunlu nahiyesinde 71 ölü söz konusudur….(Devamı Haftaya)