TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE DÜZCE’Yİ ETKİLEYEN BÜYÜK DEPREMLER (1)

Değerli 81Haber Düzce Gazetesi okurları, Anadolu coğrafyasının hakikaten en güzel
mıntıkalarından biri olan Düzce yöresinde yaşıyoruz. Ancak bu güzel coğrafya, Anadolu
yarımadasının doğal afetler yönünden en tehlikeli bölgelerinden de birisidir. Bu nedenle
tarihsel süreç içerisinde Düzce’de birçok kez can ve mal kaybına neden olan sel ve deprem
gibi doğal afetler meydana gelmiştir. Hatta 2017 yılında yapılan Düzce’de Tarih, Kültür ve
Sanat Sempozyumu’nda geçmişte Düzce’de meydana gelen doğal afetler ile ilgili bir bildiri
sunmuştuk. Sunduğumuz bu bildiri kitap bölümü olarak da basılmıştı.
Cumhuriyet döneminde yapılan çalışmalarla sel riski büyük oranda azaltılmıştır.
Özellikle merhum 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in 1970’li yıllardaki
başbakanlıkları döneminde yapılan ıslah çalışmaları ile Düzce ovasının sel ve taşkınlarda daha
az zarar görmesi sağlanmıştır. Kendisinin döneminde önceleri Efteni Gölü’ne akan Küçük
Melen’in göle yakın bir noktada yatağı değiştirilmiş ve doğrudan gölün gideğeni olan Büyük
Melen’e bağlanmıştır. Böylece Efteni Gölü’nün taşarak yaşam ve tarım alanlarını sıklıkla
sular altında bırakması büyük ölçüde engellenmiştir. Ancak deprem için aynı şeyi
söyleyemeyeceğiz. Zira Düzce’de çeşitli zamanlarda 7 şiddetinin üzerinde depremler
meydana gelmiş ve büyük can ve mal kayıplarına sebep olmuştur.
Güzel Düzce’miz geniş bir çökme havzası içinde olup 1. derece deprem kuşağında
bulunmaktadır. Düzce havzası Kuzey Anadolu Fay Hattı(KAF) ile bağımsız bir hatt olan
Düzce Fay Hattı’nın üzerinde bulunmaktadır. Uzmanlar, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nı
dünyanın en tehlikeli fay hatlarından biri olarak kabul etmekteler. Tarih boyunca Kuzey
Anadolu Fay Hattı’nın bu çevrede ki kesimi ile Düzce Fayı’nın üzerinde gerçekleşen
depremler Düzce’yi etkilemekte, büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Kuzey
Anadolu Fay Hattı üzerinde M.Ö. 2100 – M.S. 1900 yılları arasında 8 şiddetinde ve daha
büyük şiddette deprem sayısı 83 civarındadır. Tarihsel depremlerin araştırılmasındaki
zorluklar ve yetersizlikler nedeniyle bu depremlerin Düzce ve yakın çevresini ne derecede
etkilediği yeterince bilinmemektedir. 99 yıllık Cumhuriyet tarihinde Düzce’de 7 şiddeti

üzerinde oldukça yıkıcı 5 deprem meydana gelmiştir. Bu depremler; 1944 Gerede, 1957
Abant, 1967 Mudurnu/Sakarya, 1999 Gölcük ve 1999 Düzce.
Değerli okurlar, Cumhuriyet döneminde ortalama 20 yılda bir Düzce’de büyük yıkıma
yol açmış depremler gerçekleşmiştir. Bu hakikaten büyük bir sayı. Ne yazık ki insanoğlunun
günümüz teknolojisi depremi engelleyememekte ve depremlerin ne zaman gerçekleşeceğini
bilememektedir. Bu nedenle depremin verdiği hasarı en aza indirecek önlemler almalıyız.
Deprem uzmanı merhum Ahmet Mete IŞIKARA ısrarla “Deprem öldürmez bina öldürür.
Önlem alın” derdi. Peki biz Düzceliler önlem alıyor muyuz? Binalarımızı sağlam yapıyor
muyuz? Gevşek zeminli yerlerde çok katlı bina yapmaktan vaz geçiyor muyuz? Bu sorulara
kısmen evet; kısmen hayır cevabı verebiliriz. Şöyle ki deprem olunca hassasiyetimiz üst
seviyede oluyor. Ancak zaman geçtikçe deprem gerçeğini tekrar göz ardı etmeye başlıyoruz.
Kısacası eski hamam eski tas oluyor. Bu satırların yazarı 17 Ağustos Gölcük depreminde
Düzce Azmimilli mahallesinde mutlak bir ölümden kıl payı yaralı olarak kurtuldu. O yaralı
halim ile il il hastane hastane dolaştırıldım. Takdir-i İlahî. Alacak nefesimiz; yaşayacak
günümüz varmış. Bu sebeple bu konudaki hassasiyetimiz had safhadadır. Hatta bu
hassasiyetten olsa gerek tarihsel süreç içerisinde Düzce’de meydana gelen depremler ile ilgili
hem kendi kütüphane ve arşivlerimizde hem Alman hem de İsveç kütüphane ve arşivlerinde
araştırmalar yaptık.
12 Kasım 1999 Düzce depreminden sonra merkezdeki bazı caddeler ve sokaklar
zemininden ötürü imara kapatılmıştı. Düzce’deki en fazla can ve mal kaybı o caddeler ve
sokaklar üzerinde gerçekleşmişti. Peki sonra ne oldu? İmara kapatılan o caddeler ve sokaklar
yeniden imara açıldı. 2 kat imar izni bir müddet sonra 3’e daha sonrada 4’e çıktı. Düzce şehir
merkezinin gevşek zemininde kat izni 5’e veya 6’a çıkarsa hiç şaşırmam. Ne yazık ki “Hafıza-
i beşer nisyan ile maluldür”. Ders almadık ve almıyoruz. Sizlere çok ilginç bir anekdottan
bahsedeceğim. Düzce’de soyadı bende gizli tanınan bir aile 1944, ve 1999 depremlerinde
yakınlarını kaybetti. 1957 Depremi’nde de evleri yine ağır hasar aldı. Ancak bu aile yıkımın
gerçekleştiği arsalarına çok katlı binalar yapmaktan bir türlü vazgeçmedi. 12 Kasım 1999
Düzce Depremi’nde can kayıpları yok. Çünkü binaları 3 ay önce 1999 Gölcük depreminde
yıkılmıştı ve bu aileden yine vefat edenler olmuştu. Kısacası Düzce Depremi gerçekleştiğinde
binaları yıkıntı halindeydi. İlginç değil mi? Her defasında yıkımın gerçekleştiği ve her
seferinde kayıpları olmasına rağmen o alana çok katlı bina yapmaktan bir türlü vaz
geçmemişler…. (Devamı Haftaya)