BÜYÜK DÜZCE SELİ (29-30 Haziran 1961) - 2

Değerli 81Düzce Haber okuyucuları geçen hafta kaldığımız yerden yazımıza devam
edelim. Adapazarı Çark’ından, kurtarma çalışmalarına katılmak üzere gönüllü olarak kayıkları
ile gelen 4 kayıkçı, 1 Temmuz sabahı yanlarına köylüleri alarak Melen yolu ile göle doğru
ilerlerken, kayıklardan biri suların tesiriyle su üstündeki söğüt dallarına çarptı ve içindekiler
de suya döküldü. Bunlardan kayığın sahibi 36 yaşındaki Muzaffer Bilge kayboldu. Mecit
Sözen, Mehmet Kurnaz, Yusuf Öztürk ve Ahmet Çetin adındaki köylüler uzun müddet sularla
mücadele ettikten sonra hayatlarını kurtarabildiler. Gölde balıkçılık yapanlar, sandallarıyla bir
taraftan Bilge’nin cesedini ararken, bir taraftan da Yayla mevkiine ulaşmaya gitmeğe
çalıştılar. Cesedi bulabilmek için gölün içine ağlar atıldı. Düzce'de büyük bir sel felâketi
olduğunu duyan ve arkadaşlarıyla yardıma koşan, Melen nehri üzerinde hayat kurtarmaya
çalışan Muzaffer Bilge'nin cesedi bir kaç günlük yoğun bir aramadan sonra bulunabildi. Naaş
devlet hastanesine oradan da cenaze arabasıyla Büyük Cami'ye getirildi. Cenaze namazından
sonra önde Bolu Belediye bandosu olmak üzere Düzce Belediye Sarayı'nın önüne getirildi.
Düzce Kaymakamı ve Belediye Başkanı Ekrem Berk Muzaffer Bilge hakkında bir konuşma
yaptı. Bu konuşmadan sonra naaş tekrar cenaze arabasına konmuş Düzcelilerin doldurduğu
otobüslerle beraber Sakarya'ya gönderilmiştir. Bakanlar Kurulu, henüz daha bir buçuk aylık
evliyken hayatını kaybeden Muzaffer Bilge'nin mirasçılarına 12.7.1961 tarihli ve 5/143 sayılı
kararnamenin 1. maddesinin (a) fıkrası gereğince 10.000 lira tazminat verilmesine karar
vermiştir.
Dönemin İçişleri Bakanı Nasır Zeytinoğlu’nun Düzce'ye geldiği gün Devlet ve
Hükümet Başkanı Orgeneral Cemal Gürsel’in talimatıyla öğleden sonra Başbakan Yardımcısı
ve Milli Savunma Bakanı Org. Fahri Özdilek, Bayındırlık Bakanı Prof. Dr. Mukbil
Gökdoğan, Ziraat Bakanı Osman Tosun kara yolu ile Ankara’dan Düzce'ye geldiler.
Kaymakamlıkta izahat aldıktan sonra Bolu Valisi Fahri Çıvgın ve Kaymakam Ekrem Berk ile
birlikte göl civarına gittiler. Fahri Özdilek zarar gören vatandaşlara nispet dâhilinde yardım
edileceğini ve şehit olan Muzaffer Bilge ailesine tazminat ödeneceğini bildirdi. Fahri Özdilek
Hükümet konağında gerçekleşen toplantıda da bütün zarar ve ziyanların telafi edileceğini
söyledi. Ayrıca felâkete sebep olan göl ve derelerin kontrol altına alınacağını ve bütün

menfezlerin genişletilerek bir daha böyle bir felâketin meydana gelmemesi için ne lazımsa
yapılacağını açıkladı.
2 Temmuz itibariyle Düzce sel bölgesinde durum iyiye doğru gitmekteydi. Ancak
Efteni gölü kenarında bulunan ovanın 10 köye ait 20-30 bin dönüm arasındaki en verimli
arazisi hâlâ sular altındaydı. Büyük Melen suyu Efteni Gölü’nün sularını Karadeniz’e
boşaltmaktadır. Bu suyun taşması hasara sebep olmamıştı. Sel olayında ikinci safhayı teşkil
eden gölün taşması hâdisesi, bazı köylerde tedbir alındığından insan ve hayvan bakımından
kayıp söz konusu olmamıştı. Gölün batısında bulunan Köprübaşı, Köprübaşı Kürtler. Keçi
Ağılı, Hata köyleri sakinleri yakında bulunan ormansız dağlardan gelen sel gürültülerini
perşembeyi cumaya bağlayan gece yarısı duymuşlar ve gölün taşacağını tahmin ederek
otlaktaki hayvanlarını geri çekmişlerdi. 2 Temmuz’da göl sadece 50 metre kadar geri
çekilmişti. Köprübaşı ile Köprübaşı Kürtler köylerinin okulu 20 santimetre kadar sular
içindeydi. Selin geleceği okulda kalan öğretmene gece yarısı bildirildiğinden öğretmen
ailesini ve çocuğunu kurtarmıştır. Gölün hakiki sınırı, okuldan 500 metre ileridedir. Suların
boşalması ve tarlalara gidebilmek için on beş yirmi gün beklemek lâzım geldiği
söylenmektedir. Üç gündür aç kalan hayvanlara yeşil mısır sapı götürüldü. Otlaklardan selden
ötürü harap oldu. Burada insan kaybı ve fazla miktarda hayvan telefatı olmadığı köylerine
dönen Yaylalılardan öğrenildi. Bunlar seli daima hesaba kattıklarından telâş göstermediklerini
ve hazırlıklı bulunduklarını söylemişlerdir. Yalnız, kulübelerde canı sıkılan çocukları avutmak
mesele oldu. Ayrıca Düzce’de güzel bir dayanışma örneği de sergilendi. Bazı Düzceli
çiftçiler, sel bölgesinde aç kalan koyunların kendi otlaklarına gönderilmesi için
Kaymakamlığa müracaat ettiler. Ahmet Şanda adlı bir müfettiş de, köyündeki otluğuna 500
kadar koyun kabul edeceğini bildirdi.
Sel kalıntılarını ve çamurlarını temizlemek ve köy yollarını açmak amacıyla Sakarya
istihkâm bölüğünden yardım gönderildi. Sakarya İstihkâm bölüğünden bir buldozer, bir
greyder, bir asteğmen, üç astsubay ve on beş er ile Nafia teşkilatına ait vasıtalar geldi. Bolu
Nafia teşkilatı da mevcut olan bütün araçlarıyla yol yapımına iştirak ettiler. Çalışmalar ilk
olarak selin en fazla tahribat yaptığı Çilimli, Gölyaka ve civarlarında başlatıldı. Buradaki yol
yapım çalışmaları bittikten sonra da Sakuç, İmamlar, Ömerefendi Köprübaşı, Hata ve
Köprübaşı Kürtler, Beyköyü ve Derdin köylerinin yollarının yapımına başlandı. 27 Temmuz
1961 tarihi itibariyle de sel felâketi nedeniyle bozulan köy yollarının onarımı sona ermiştir.
Yol yapım işiyle vazifeli olan Sakarya İstihkâm bölüğünden gelen subay ve erler, vasıta ve

araç-gereçleri ile beraber Düzce'den ayrıldılar. Sakarya İstihkâm bölüğünden gelmiş ekiple
çalışan karayollarına ait arabalar da şantiyelerine dönmüşlerdir.
Selden zarar gören köy ilkokulları için kaymakamlığın vermiş olduğu rapor üzerine
Maarif Vekâleti tarafından 100.000 lira gönderildi. Alınan ödenekle köy okullarının onarımı
veya yeniden inşası çalışmaları ders yılı başlamadan bitirilmeye çalışıldı.
Düzceli köylülere göre Küçük Melen üzerinde Hasanlar mevkiinde bir baraj
yapılmadıkça ve su yolları ıslah edilmedikçe sel riski hep olacaktır. Yine köylülere göre 1955
yılında göl ve gölün suyunu Karadeniz’e boşaltan Büyük Melen yataklarının ıslahına
başlandı. Cumayeri’nden Köprübaşı köyüne kadar olan kısım üzerinde çalışıldıktan sonra
çalışmalar bitmeden bayındırlığın araçları buradan alınarak Reşadiye Gölü’ne gönderilmişti.
Bu nedenlerle sel felâketinin nedenlerinden birisi de budur. Ovayı tetkik eden su
mühendislerine göre ise 10 bin hektara yakın arazinin sular altında kaldığını ve sel felâketinin
başlıca sebebinin Düzce civarındaki ormanların 30-40 yıl önce yok edilip kuzey dağlarının
çıplak bir hale getirilmiş olmasıdır.

Kaymakam ve Belediye Başkanı Ekrem Berk'in açıklamalarına göre, selin bilançosu
şöyledir: Felâkette iki kişi hayatını kaybetti. 98 adet muhtelif cins büyükbaş hayvan ve
yüzlerce kümes hayvanı telef oldu. 22 köyde 15 ev, 1 dükkân, 7 ahır yıkıldı. 63 ev ağır, 122
evde hafif surette hasara uğradı. 106 köyde 65.679 dönüm ekili arazi zarar gördü. Ekili
tarlalarda asgari 200 lira hesabı ile 13.000.000'u bulan bir zarar meydana geldi. 3 köyün suyu
tamir edilemeyecek derecede boruların zarar görmesi neticesinde kesildi. 50 köyün ise su
boruları tamamen yok oldu. 2 köyün ziraat mahsulleri tamamen su altında kaldı ve arazileri
bir daha ekilemeyecek halde taşlarla dolarak, bir su yatağı haline geldi. Değerli 81Düzce
Haber okuyucuları bu hafta da bize ayrılan sütunun sonuna geldik. Haftaya yeni bir yazı ile kaşınızda olacağız…