Akçakoca Halkevi’nin Açılışı (1935) ve Halkevi Başkanları

Atatürk, inkılapların başarılı olmasında ve kalıcılığının sağlanmasında bu tür kurumların kitle eğitimindeki önemini biliyordu.  Halkevleri, Atatürk’ün yönlendirmeleri doğrultusunda kültürel, sosyal, eğitimsel, ekonomi ve politik sahalarda yaptıkları faaliyetler ile halkı birçok açıdan etkilemeyi başarmışlardır.  Cumhuriyet tarihine damga vuran bu kurumlar Cumhuriyetin ilkelerinin halka ulaşmasını sağlamışlardır. Ayrıca edebiyat, tarih, güzel sanatlar ve halk kültürü sahalarında yapılan çalışmaların yayınlanmasıyla milli değerlerin geleceğe aktarılmasında önemli bir görevi de başarıyla yerine getirmişlerdir.

                Cumhuriyetin getirdiği değerlerin benimsenmesi ve yeni bir toplum oluşturma gayesiyle çalışan Halkevleri, 10 Mayıs 1931’de başlayan Cumhuriyet Halk Fırkası'nın üçüncü kongresinin 17.05.1931 tarihli toplantısında gündeme geldi. Yapılan müzakereler neticesinde Halkevlerinin kurulması teklifi oy birliğiyle kabul edildi.  Yine aynı toplantıda Halkevleri talimatnamesinin hazırlanması için de bir komisyon kuruldu. Hemen çalışmalarına başlayan komisyon birçok ülkenin kültür ve gençlik kurumları üzerinde ciddi araştırmalar yaptı.  Bu araştırmaları neticesinde bir fikir sahibi olan komisyon hazırladığı talimatname ile yeni cumhuriyetin ideallerine uygun ve özgün bir yapı ortaya çıkardı.   Genç Cumhuriyet’in bu dönemde en önemli sorunlardan biri de devrimlerin halka yeterince ulaşamamış ve anlatılamamış olmasıydı. Halkevleri yaptıkları çalışmalarla yeniliklerin halka ulaşmasını sağlayacaklardı.  

                Yaklaşık dokuz ayı bulan bir hazırlık sürecinden sonra tamamlanan çalışmalar neticesinde 19 Şubat 1932 Cuma günü saat 15'te Adana, Afyon, Ankara, Aydın, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Konya, Samsun ve Van olmak üzere 14 vilayet merkezinde törenle Halkevlerinin açılışları yapıldı.  24 Haziran 1932'de 20 Halkevi'nin daha açılmasıyla sayı 34’e, 1933 yılında 55’e, 1934 yılında 80’e, 1935 yılında 103’e, 1936 yılında 136’ya, 1937 yılında 167’ye, 1938 yılında 210’a ve 1939 yılında Halkevi sayısı 373'e ulaştı. Halkevleri talimatnamesine göre bir yerde Halkevi açılabilmesi için belli koşullara sahip olmak gerekliydi. Gerekli koşullara sahip olamayan yerlerde ise Halkevlerinin küçük bir çekirdeği olan Halkodaları kurulmasına karar verildi. Bu odalar Halkevleri gibi çalışmalar yürütecekti.  Bu amaçla 1939 yılında 20 maddeden meydana gelen Halkodaları talimatnamesi hazırlandı.  1940 yılına gelindiğinde Halkodası sayısı 141’e Halkevlerinin kapandığı tarih olan 1951 yılında da 4.322'ye ulaşmıştı. 

                Halkevleri talimatnamesinin ilk maddesinde "Kalplerinde ve dimağlarında memleket sevgisini mukaddes kılan ve ileri yürüten yüksek bir heyecan halinde duyanlar için toplanma ve çalışma yeridir. Bu itibarla Halkevi'nin kapıları fırkaya kayıtlı olan ve olmayan bütün vatandaşlara açıktır" denmekteydi.  Halkevleriyle amaçlanan hedeflerin gerçekleştirilebilmesi ve her yurttaşın kendi beklenti ve yeteneğine göre bir çalışma sahası seçmesi için Halkevleri Dil-Tarih-Edebiyat, Ar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Halk Dershaneleri ve Kurslar, Kitapsaray ve Yayın, Köycülük, Müze ve Sergi şubeleri olmak üzere 9 şubeye ayrılmıştı.

                Ülkenin çeşitli yerlerinde halkevlerinin açılması üzerine Akçakocalılar da kendi şehirlerinde bir Halkevi açılması için çalışmalara başladılar. Bu kapsamda Akçakoca Halkevi’nin açılması için Bolu CHF Vilayet İdare Heyeti Başkanı Emin Yerlikaya, CHF Genel Katibi Receb Peker’e 6 Şubat 1935 tarihinde bir yazı yazmıştı. Bu yazıda 19 Şubat’ta yurdun diğer yerlerinde de açılacak olan Halkevleri arasına Akçakoca, Göynük ve Mudurnu’nun da alınmasını istemişti. 

                Nihayetinde 22 Şubat 1935 Cuma günü saat 14.00’de Akçakoca Halkevinin açılışı yapıldı.  Cumhuriyet Meydanı’nda kalabalık bir halk topluluğu huzurunda yapılan bu açılışın programı ise şöyleydi: İstiklal Okulu öğrencilerinin İstiklal Marşı’nı söylemeleriyle tören başladı. Yine İstiklal Okulu öğrencileri cumhuriyet yeminini yaptırdılar.

                Cumhuriyet Halk Fırkası Başkanı Bekir Özkök Halkevlerinin açılış nutkunu okudu ve Halkevleri talimatnamesini madde madde halka anlattı. Kemalettin Kamu’nun Sakarya hakkında şiiri Merkez Okulu öğretmenlerinden Rıfat Bey tarafından okundu. Faruk Topuz Halkevlerinde çalışacakların maksadına uygun bir hitabe okudu. Okulların öğretmen ve öğrencileri tarafından şarkılar söylendi ve şiirler okundu. Tören bir buçuk saat kadar sürdü. Açılış töreninde çekilen fotoğraflardan ikişer adet ilgili yerlere gönderildi. Halkevi başkanlığına da fırka idare heyetinden Rıfat Bekmez seçildi. Böylece Bekmez Akçakoca Halkevi’nin ilk başkanı oldu. Açılışa katılan bazı Akçakocalılar da Halkevi’ne üye kayıtlarını yaptırdılar. 

                1935 yılının Mart ayında yapılan toplantıda Akçakoca Halk Fırkası İdare Heyeti tarafından Halkevi başkanlığına idare heyeti üyelerinden ve mevcut başkan İhtiyat Zabitanı Rıfat Bekmez  yeniden seçildi.  15 Ocak 1937 tarihinde Akçakoca Halkevi Başkanı Vasıf Peker, başkan vekili ise Nabi Karakaçan idi.  Mesleği tüccarlık(komisyoncu, keresteci) olan ve 1905 tarihinde Akçakoca’da doğan Vasıf Peker 1940 yılına kadar görevine devam etti.1 Ocak 1940 tarihinde Akçakoca Halkevi başkanlığına Gazi Arıkan seçildi.  21 Ocak 1941 Kaza İdare Heyeti üyelerinden Osman Bayraktar Akçakoca Halkevi Başkanlığına seçildi.  Bu esnada Akçakoca Belediyesi’nde katiplik ve veznedarlık görevlerini de yürütüyordu.  Osman Bayraktar’ın başkanlığı kısa sürdü ve 3 Temmuz 1941’de Akçakoca Askerlik Şubesi Başkanı Ali Özer bu göreve tayin oldu.  29 Kasım 1943 tarihinde başkan Kaymakam Necdet Basat idi.  1946 yılının Şubat ayında ise Akçakoca Halkevi’nin başkanı Tevfik Ozan idi.